Logo Gwerddon
Y Coleg Cymraeg Cenedlaethol
Chwilio
Cymraeg / English

Astudiaethau cerddo-lenyddol yng Nghymru: y diffyg a’r galw

Nôl
Astudiaethau cerddo-lenyddol yng Nghymru: y diffyg a’r galw
Elen Ifan

Yn yr erthygl hon, ceir trosolwg beirniadol o faes ymchwil astudiaethau geiriau a cherddoriaeth, neu astudiaethau cerddo-lenyddol, yng Nghymru. Mae’r maes hwn yn ymdrin â’r berthynas rhwng llenyddiaeth a cherddoriaeth yn ei amryw ffyrdd. Cwmpas yr erthygl hon yw astudiaethau beirniadol a gyhoeddwyd yn ystod ail hanner yr ugeinfed ganrif yn y Gymraeg, a’r bwriad yma yw cyflwyno’r prif weithiau a syniadau dylanwadol, gan gydnabod hefyd nad yw’n bosib ymdrin â phob cyhoeddiad yn yr astudiaeth bresennol. Gosodir y maes yn ei gyd-destun beirniadol drwy ddarparu amlinelliad o’r ddisgyblaeth yn ehangach, a chynigir trywyddau ymchwil posib ar gyfer datblygu a ffurfioli’r maes yng Nghymru.

757 Kb

Cyfeiriad:

 
  	Elen Ifan, ‘Astudiaethau cerddo-lenyddol yng Nghymru: y diffyg a’r galw', Gwerddon, 33, Hydref 2021, 6–32.

Allweddeiriau

 
    Gwerddon, astudiaethau geiriau a cherddoriaeth, llenyddiaeth Gymraeg, cerddoriaeth, astudiaethau cerddo-lenyddol, ugeinfed ganrif, cerddoriaeth draddodiadol, emynyddiaeth, cerddoriaeth boblogaidd.

Llyfryddiaeth:

 
  	
    

  1. Agawu, K. (1992), ‘Theory and Practice in the Analysis of the Nineteenth-Century Lied’, Music Analysis, 11 (1), Mawrth, 3–36.
    2. 

  2. Archif ITV Cymru/Wales @ LlGC (2015), Gwlad  y Gân <https://www.youtube.com/ watch?v=waM5L _ nJoOg> [Cyrchwyd: 7 Awst 2020].
    3. 

  3. Barricelli, J. a Gibaldi, J. (goln) (1982), Interrelations of Literature (New York: Modern Language Association of America).
    4. 

  4. Bernhart, W., Scher, S. a Wolf, W. (goln) (1999), Word and Music Studies: Defining the Field (Proceedings of the First International Conference on Word and Music Studies at Graz, 1997) (Amsterdam: Rodopi).
    5. 

  5. —, Wolf, W. (goln) (2004), Essays on Literature and Music (1967–2004) by Steven Paul Scher (Amsterdam & New York: Rodopi).
    6. 

  6. Birtwistle, M. (2016), Rhyfelgan: Casgliad o Ganeuon Cymraeg o’r Rhyfel Byd Cyntaf (Llandysul: Gwasg Gomer).
    7. 

  7. Brill (2021), Word and Music Studies <https://brill.com/view/serial/WMS?language=en> [Cyrchwyd: 28 Ebrill 2021].
    8. 

  8. Brown, C. S. (1948), Music and  Literature:  A  Comparison  of  the  Arts (Athens, GA: University of Georgia Press).
    9. 

  9. — (1970), ‘The Relations Between Music and Literature as a Field of Study’, Comparative Literature, 22 (2), 97–107.
    10. 

  10. ‘Caerwyn’ (1922), ‘Perthynas y Bardd a’r Cerddor’, Y Cerddor Newydd, 1 (7), September, 182–4.
    11. 

  11. — (1924), ‘Y Delyneg yng Ngherddoriaeth Cymru’, Y Cerddor Newydd, 3 (26), April, 46–8.
    12. 

  12. Catatonia (1998), ‘International Velvet’, International Velvet, Blanco Y Negro.
    13. 

  13. Cerdd Cymru, Caerdydd (2013), Gwlad y  Gân  –  Cyngerdd  Agoriadol  Womex  2013 <http://www.cerddcymru.co.uk/cardiff-womex-2013/1749?diablo.lang=cym> [Cyrchwyd: 17 Gorffennaf 2020].
    14. 

  14. Chiswell, H. (2019), Shwd Ma’i Yr Hen Ffrind? (Talybont: Y Lolfa).
    15. 

  15. Cockman,  I.  a Thomas,  W.  (addasiad)  (2000),  ‘Robert  Peilin  (c.1575–c.1638)  a “Josseffüs”, ei Draethawd ar Gerddoriaeth’, Welsh Music History: Hanes Cerddoriaeth Cymru, 4, 39–71.
    16. 

  16. Cupers, J. a Weisstein, U. (goln) (2000), Musico-Poetics in Perspective: Calvin S. Brown in Memoriam (Amsterdam: Rodopi).
    17. 

  17. Davies, L., Uned Gyfieithu Prifysgol Cymru, Bangor (cyf.) (1997), ‘Anelu at Arddull Geltaidd Ddilys mewn Cerddoriaeth: Bywyd a Gwaith David Vaughan Thomas (1873–1934)’, Welsh Music History: Hanes Cerddoriaeth Cymru, 2, 225–35.
    18. 

  18. Eaves, S. (1984), Y Trên Olaf Adref (Talybont: Y Lolfa).
    19. 

  19. Edwards, H. Teifi (1980), GwˆylGwalia:YrEisteddfodGenedlaetholyn Oes Aur Victoria 1858–1868 (Llandysul: Gomer).
    20. 

  20. — (1989), Codi’r Hen Wlad yn ei Hôl (Llandysul: Gomer).
    21. 

  21. — (gol.), (2000), A Guide to Welsh Literature c. 1800–1900 (Caerdydd: Gwasg Prifysgol Cymru).
    22. 

  22. Evans, E. Keri (1905), ‘Yn Eisieu – Libretti’, Y Cerddor, XVII (197), 1 Mai, 45.
    23. 

  23. Evans, E. (2017), ‘“Geiriau Pur y Nef”: Williams Pantycelyn a’r Beibl (i)’, Y Traethodydd, CLXXII (722), Gorffennaf, 150–9.
    24. 

  24. – (2017a), ‘“Geiriau Pur y Nef”: Williams Pantycelyn a’r Beibl (ii)’, Y Traethodydd, CLXXIII
    25. 

  25. (723), Hydref, 205–12.
    26. 

  26. Evans, M. (1982), ‘Twll Bach y Clo’, Canu Gwerin, 5, 5–10.
    27. 

  27. — (1984), ‘Canu Gwerin Llyˆn ac Eifionydd’, CanuGwerin, 7, 5–27.
    28. 

  28. — (1985), ‘Deuair Fyrion ac Alawon’, Canu Gwerin, 8, 16–31.
    29. 

  29. — (1987), ‘Ceiriog: Bardd y Gân’, Canu Gwerin, 10, 11–25.
    30. 

  30. — (1996), ‘Canu Gorchest’, Welsh Music History: Hanes Cerddoriaeth Cymru, 1, 77–83.
    31. 

  31. — (2019), Serch a’i Helyntion: Dadansoddiad o Ganeuon Gwerin Cymraeg (Talybont: Y Lolfa).
    32. 

  32. —, Kinney, P. (2004), ‘Hanes a Datblygiad Canu gyda’r Tannau’, Welsh Music History: Hanes Cerddoriaeth Cymru, 6, 155–73.
    33. 

  33. Gillies, W. (2010), ‘Music and Gaelic Strict-metre Poetry’, Studia Celtica, XLIV (1), 111–34. Greenhill, P. (2011), ‘Bardic Rhythm: The Implications from CerddDantStudies’, Studia Celtica, XLV (1), 131–53.
    34. 

  34. Griffiths, D. a Carr, G. (cyf.) (2000), ‘“Home is living like a man on the run”: Iwerydd Cymreig John Cale’, Welsh Music History: Hanes Cerddoriaeth Cymru, 4, 186–211.
    35. 

  35. Griffiths, H. M. (1995–6), ‘Cerddorion Cwm Rhymni’, Bwletin Cymdeithas Emynau Cymru, 3 (4/5), 141–50.
    36. 

  36. Griffiths, Rh. (2012), ‘Ieuan Gwyllt a’r “Llyfr Tonau Cynulleidfaol”, 1859’, Y Traethodydd, CLXVII (700), Ionawr, 30–44.
    37. 

  37. Gruffydd, W. J. (1934), ‘Y Gainc Olaf (T. Gwynn Jones ac W. S. Gwynn Williams)’, Y Llenor, XIII, 191–3.
    38. 

  38. Gwilym, A. (2007), Cerddoriaeth y Cymry: Cyflwyniad i Draddodiad Cerddorol Cymru (Talybont: Y Lolfa).
    39. 

  39. Gwyndaf, R. (1997), Teulu, Bro a Thelyn – Portread o Ganwr Gwerin a Chynheilydd Traddodiad: Emrys Jones, Llangwm (Cymdeithas Alawon Gwerin Cymru, 1997).
    40. 

  40. Gwynn Williams, W. S. (gol.) (1922–9), Y Cerddor Newydd 1(1)–8(63).
    41. 

  41. ‘Hafren’ (1934), ‘Cyngherddau Radio Cymru Mis Ionawr’, Y Cerddor, (Ail Gyfres) IV (3), Mawrth, 67.
    42. 

  42. Harper, S., Uned Gyfieithu Prifysgol Cymru, Bangor (cyf.) (1997), ‘Esgoblyfr Bangor: Esgoblyfr Arfer Caersallog’, Welsh Music History: Hanes Cerddoriaeth Cymru, 2, 100– 25.
    43. 

  43. — (2003), ‘Tunes for a Welsh Psalter: Edmwnd Prys’s Llyfr y Psalmau’, Studia Celtica, XXXVII (1), 221–67.
    44. 

  44. Hill, S. (2016), ‘Blerwytirhwng?’: The Place of Welsh Pop Music (London & New York: Routledge).
    45. 

  45. Hodges, H. A. a James, E. Wyn (goln) (2017), Flame in the Mountains: Williams Pantycelyn, Ann Griffiths and the Welsh Hymn (Talybont: Y Lolfa).
    46. 

  46. Hughes, G. Tegai (1989–90), ‘Pantycelyn: Emyn yr Ardd’, Bwletin Cymdeithas Emynau Cymru, 3 (2), 42–59.
    47. 

  47. Hughes, J. Ceiriog (dyddiad anhysbys), Gweithiau Ceiriog Cyf. II (Wrecsam: Hughes a’i Fab).
    48. 

  48. Hughes, M. (1987), ‘Ceiriog a’r Traddodiad Telynegol’, Taliesin, 59, Mai, 62–9.
    49. 

  49. Hutcheon, L. (1988), A Poetics of Postmodernism: History, Theory, Fiction (New York & London: Routledge).
    50. 

  50. Ifan, E., ‘Cerdd-yddiaeth ar Waith: Agweddau ar Berthynas Gwaith Gwyn Thomas â Cherddoriaeth’, traethawd MA, Prifysgol Bangor, Bangor, 2012.
    51. 

  51. — ‘“Y Gelfyddyd Gymodlawn”: Perthynas Gwaith T. Gwynn Jones â Cherddoriaeth’, traethawd PhD, Prifysgol Bangor, Bangor, 2017.
    52. 

  52. — (2020), ‘Cyfieithu Cymru yn “Welsh Week” Wembley: H. Walford Davies, T. Gwynn Jones, a Welsh Festival Music (1924)’, Llên Cymru 43, 22–52.
    53. 

  53. Ifans, Rh. (1998), ‘“O na bai fy mhen yn feipen …”: Golwg eto ar y canu ffolant’, Canu Gwerin, 21, 25–33.
    54. 

  54. ‘The International Association for Word and Music Studies’ (2020), The International Association for Word and Music Studies <http://www.wordmusicstudies.net/index. html> [Cyrchwyd: 7 Rhagfyr 2020].
    55. 

  55. James, A. (2011), JohnMorris-Jones(Caerdydd: Gwasg Prifysgol Cymru).
    56. 

  56. James, E. Wyn (1993), ‘“Salmau, Hymnau ac Odlau Ysbrydol”: Brasolwg ar y Cefndir Emynyddol i waith Williams Pantycelyn’, Llên Cymru, 17 (3 a 4), Ionor–Gorffennaf, 205–25.
    57. 

  57. — (2005), ‘Painting the World Green: Dafydd Iwan and the Welsh Protest Ballad’, Folk Music Journal, 8 (5), 594–618.
    58. 

  58. — (2016), ‘Ymfudo i America: Canu Hiraeth, Canu Caeth’, Canu Gwerin, 39, 54–74. Jarvis, B. (1988), ‘Mary Owen yr Emynyddes’, Y Traethodydd, CXLIII (606), Ionawr, 45–53.
    59. 

  59. Jenkins, D. (1896), ‘Geiriau Cyfaddas at Gerddoriaeth’, Y Cerddor, VIII (87), 2 Mawrth, 1–2.
    60. 

  60. Jenkins, David (1952), ‘Carolau Haf a Gaeaf’, Llên Cymru, 2 (1), Ionor, 46–54.
    61. 

  61. Jenkins, K. (1991), ‘Williams Pantycelyn yr Emynydd’, Y Traethodydd, CXLVI (621), Hydref, 192–207.
    62. 

  62. — (2011), Cân y Ffydd: Ysgrifau ar Emynyddiaeth (Caernarfon: Cymdeithas Emynau Cymru, mewn cydweithrediad â Gwasg y Bwthyn).
    63. 

  63. Jones, B. (1982), ‘Miwsig Geiriau’n Hemynau’, Bwletin Cymdeithas Emynau Cymru, 2 (5), Gorffennaf, 146–9.
    64. 

  64. Jones, C. Owen ac Elis, M. (cyf.) (2004), ‘“Beatbox Taffia”: Cerddoriaeth Danddaearol Gymraeg yn y 1990au’, Welsh Music History: Hanes Cerddoriaeth Cymru, 6, 248–51.
    65. 

  65. —, Elis, M. (cyf.) (2007), ‘“Beatbox Taffia” II: Y Tueddiadau Amlycaf mewn Cerddoriaeth Hip-Hop a Thanddaearol Cymraeg’, Welsh Music History: Hanes Cerddoriaeth Cymru, 7, 246–64.
    66. 

  66. — (2016), ‘Papurau bro cynnar gogledd Cymru a cherddoriaeth roc Gymraeg’, Gwerddon, 22, Hydref, 11–30.
    67. 

  67. Jones, Ffion Mair (2010), ‘Huw Morys and the Civil Wars’, Studia Celtica, XLIV (1), 165–99.
    68. 

  68. — (2011),  ‘“Gŵyr  Lloeger  Aeth  Benben  â’u  Brodyr  eu  Hunen”:  Y  Baledwyr Cymraeg  a Rhyfel Annibyniaeth America’, Y Traethodydd, CLXVI (699), Hydref, 197–225.
    69. 

  69. Jones, J. Gwilym (1972), ‘Yr Emyn fel Llenyddiaeth’, Bwletin Cymdeithas Emynau Cymru, 1 (5), Gorffennaf, 113–32.
    70. 

  70. Jones, J.  Gwynfor (1995–96), ‘Cipdrem ar Emynau Ieuan Glan Geirionydd’, Bwletin Cymdeithas Emynau Cymru, 3 (4–5), 126–40.
    71. 

  71. Jones, R. Elfyn (1979), ‘E. T. Davies a Charadog Roberts’, Bwletin Cymdeithas Emynau Cymru, 2 (2), Gorffennaf, 37–43.
    72. 

  72. Jones, S. (1970), De Lloyd, David John (1883–1948), cerddor <https://bywgraffiadur. cymru/article/c2-LLOY-JOH-1883> [Cyrchwyd: 8 Ionawr 2021].
    73. 

  73. Jones, T. (2001), ‘Hiwmor yn y Baledi’, Canu Gwerin, 24, 3–16.
    74. 

  74. Kinney, P. (1986), ‘Narrow-Compass Tunes in Welsh Folk Song’, Canu Gwerin, 9, 12–29.
    75. 

  75. — (1994), ‘Contraboncin, Pigransi’, Canu Gwerin, 17, 18–27.
    76. 

  76. —, Elis, Meg (cyf.) (2004), ‘Hela’r Dryw’, Welsh Music History: Hanes Cerddoriaeth Cymru, 6, 119–25.
    77. 

  77. — (2011), Welsh Traditional Music (Caerdydd: Gwasg Prifysgol Cymru).
    78. 

  78. Kramer, L. (1990), Music as Cultural Practice:1800–1900 (Berkeley: University of California Press).
    79. 

  79. — (2017), Song Acts: Writings on Words and Music (Leiden and Boston: Brill & Rodopi).
    80. 

  80. Langer, S. K. (1953), Feeling and Form (New York: Scribner).
    81. 

  81. Low, P. (2017), Translating Song: Lyrics and Text (London & New York: Routledge). Lwcus T (2019), Iaith y Nefoedd <https://lwcust.com/iaithynefoedd> [Cyrchwyd: 28 Ebrill 2021].
    82. 

  82. Llyfrgell Genedlaethol Cymru (2021), CylchgronauCymru:YCerddor<https://cylchgronau. llyfrgell.cymru/browse/2619094> [Cyrchwyd: 13 Ionawr 2021].
    83. 

  83. Miles, B. ac Edwards, D. (1978), ‘Rhai Termau Cerddoriaeth Eglwysig yng Ngwaith y Cywyddwyr’, Y Traethodydd, CXLII (604), Gorffennaf, 131–46.
    84. 

  84. Mills, P. (2010), Hymns to the Silence: Inside the Words and Music of Van Morrison (New York & London, Continuum).
    85. 

  85. Millward, E. G. (1987–88), ‘Emynau “Eban y Lleban Llwyd”’, Bwletin Cymdeithas Emynau Cymru, 2 (10), 313–22.
    86. 

  86. Morgan, T. J. (1940), ‘Pennill a Thonc (W. R. Evans)’, Y Llenor, XIX, 203–4.
    87. 

  87. Morgans, D. (2002), ‘Y Cerddor: Cyfnodolyn y Werin’, Welsh Music History: Hanes Cerddoriaeth Cymru, 5, 105–19.
    88. 

  88. Moskowitz, D. (2010), The Words and Music of Jimi Hendrix (Santa Barbara, CA: Praeger).
    89.